Ciekawostki geologiczne z Sudetów

jak sama nazwa wskazuje... roślinki, skałki i różne żyjątka

Ciekawostki geologiczne z Sudetów

Postautor: Ivo » 27 gru 2013, 15:18

Iwona
Wysłany: Nie Lut 24, 2008 9:06 pm
Temat postu: Ciekawostki geologiczne z Sudetów


Rynna w Kamiennej

W korycie rzeki Kamiennej, ok. kilometr powyżej drogi prowadzącej do Szklarskiej Poręby Dolnej, znajduje się bardzo ciekawy przykład małoskalowej formy rzeźby fluwialnej, tzw. rynna.
Rynna ta przyjmuje charakter gardzieli i osiąga długość 70 m przy szerokości 0,4 – 1,5 m oraz głębokości do 8,0 m.
Forma ta w całości wypreparowana jest w jednolitych skałach granitu karkonoskiego. Należy zatem wykluczyć jej powstanie wynikające z różnorodnej odporności skał.

Obrazek Obrazek

Forma ta związana jest najprawdopodobniej ze skrzydłem podniesionym przebiegającego tu uskoku, na którym rozwinęła się silna erozja wsteczna (proces typowy dla wodospadów), znacznie zwiększona przez bardzo duży spadek koryta na całym odcinku doliny.
Dodatkowo na wysokości wylotu rynny, na prawym zboczu doliny, znajduje się zorientowana w kierunku SW-NE wychodnia skalna o długości 25 m i wysokości dochodzącej do 2,5 m, którą można zinterpretować jako skarpę uskokową (sejsmiczną).

Obrazek

Kamienna charakteryzuje się dużym spadkiem (400 m na 12,1 km, tj. na odcinku przełomowym), a tym samym wysoką siłą erozyjną, gdzie - potencjał zachowania się struktur morfologicznych w obrębie koryta jest znikomy. Formy, które tu przedstawiłam muszą być zatem formami bardzo młodymi (holocen??) (skoro są tak dobrze zachowane), a rejon ich występowania można uznać za aktywny tektonicznie.
Ivo
 
Posty: 1390
Rejestracja: 12 paź 2011, 19:49

Postautor: Ivo » 27 gru 2013, 15:20

Iwona
Wysłany: Pon Mar 03, 2008 8:49 pm

Szczeliny na Mniszku, czyli gdzie można wpaść na głębokość 36 m

Wzgórze Mniszek (711 m n.p.m.) - odosobniony, dwuwierzchołkowy szczyt na pd.-zachodnim skraju masywu Chełmca w górach Wałbrzyskich. Wyrasta pomiędzy Gorcami na zachodzie i Boguszowem na wschodzie.
Wzgórze to zbudowane jest z karbońskich skał ryolitowych, które zalegają na mniej odpornych na procesy erozyjne skałach osadowych (również wieku karbońskiego).
Na południowo-wschodnim zboczu Mniszka, którego nachylenie dochodzi do 40°, na odcinku ok. 300 m, zaobserwować można system przypowierzchniowych spękań, rozwiniętych niemal równolegle do siebie i usytuowanych poprzecznie do spadku stoku. Większość tych szczelin jest stosunkowo płytka i zasypana.

Obrazek

Istnieją jednak dwie spektakularne szczeliny, które ze względu na swoje paramerty speleometryczne zostały zaklasyfikowane do jaskiń niekrasowych, a więc rozwiniętych w skałach innych niż wapienie czy dolomity (w tym przypadku w ryolitach).
Otwory największych szczelin, tj. jaskiń Podłużna Szczelina I i II
znajdują się odpowiednio na wysokości 610 i 620 m n.p.m. Mają one podobny wygląd - są to pionowe, szerokie maksymalnie na 2 m szczeliny, poszerzone w partiach spągowych w wyniku wysuwania się mas skalnych.
Jaskinia Podłużna Szczelina I osiąga długość 20 m przy głębokości 13,5 m, natomiast leżąca powyżej niej Szczelina Podłużna II ma długość 63 m przy głębokości 36 m, co stawia ją na pierwszym miejscu w kategorii najgłębszych jaskiń niekrasowych Sudetów (plany jaskini Szczelina Podłużna II autorstwa A. Wojtonia).



Mimo tego, że szczeliny w większości pozbawione są stropu, światło jest potrzebne już po około 7 m, a pionowe, kruche ściany wymagają użycia liny. Jaskinie te nie są udostępnione turystycznie, ani w żaden sposób zabezpieczone.

Obrazek Obrazek Obrazek

Szczeliny te powstały na skutek ześlizgiwania się warstw skalnych po powierzchniach spękań (świetnie widocznych w pobliskim kamieniołomie).

Obrazek

Uważa się także, że procesy osuwiskowe były znacznie wzmożone w okresie czynnej eksploatacji węgla z chodników wydrążonych pod wzgórzem.

Szczeliny na Mniszku były kartowane i penetrowane przez Wałbrzyski Klub Górski i Jaskiniowy od 1998 r.


Wykorzystano:
Sekcja Speleologiczna, Materiały 37. Sympozjum Speleologicznego. Wojcieszów, 24-26.10.2003, s. 8-9.
Plany jaskini Szczelina Podłużna II pobrane zostały ze strony Wałbrzyskiego Klubu Górskiego i Jaskiniowego: http://www.nietoperek.boo.pl/readarticl ... ticle_id=8
Ivo
 
Posty: 1390
Rejestracja: 12 paź 2011, 19:49

Postautor: Ivo » 27 gru 2013, 15:21

Marcin
Wysłany: Sro Mar 05, 2008 6:33 pm

UNIKATOWE MINERAŁY RUDAW JANOWICKICH

Rudawy Janowickie należą do najzasobniejszych w rudy i kruszce metali rejonów w Sudetach. Złoto, arsen, miedź i żelazo były przedmiotem poszukiwań górniczych co najmniej od wczesnego średniowiecza, co potwierdzają XIII i XIV- wieczne dokumenty. W nowszych czasach przedmiotem eksploatacji były też surowce skalne i rudy uranu (Staffa 1998).
Niezwykle bogata mineralizacja występująca w niektórych rejonach Rudaw Janowickich związana jest z intruzją granitu karkonoskiego, gdyż większość z występujących tu minerałów jest genetyczne powiązana z żyłami hydrotermalnymi.
W Rudawach Janowickich zinwentaryzowano dotychczas ok 219 minerałów, głównie z grupy (wg klasyfikacji Strunza) siarczków, krzemianów oraz fosforanów. Wśród tej grupy są takie, których kryształy osiągają największe na skalę polską wymiary: bizmut rodzimy, kasyteryt lub też tak, jak udokumentowane w Rędzinach okazy jooseitu należą do największych na świecie. W Rudawach Janowickich zostały opisane minerały, które wcześniej nie były notowane w Polsce: beyeryt, klinotyrolit, straszimiryt, mixyt czy mottramit. Występują również takie, które są ewenementami na skalę światową: philipsobornit czy też yukonit, którego stanowisko w kamieniołomie marmurów dolomitowych w Rędzinach zostało opisane w 2003 r. jako czwarte na świecie.
P.S. Wybaczcie brak fotografii - własnych nie mam a znalezienie w sieci zdjęć takich ewenementów jak yukonit, philipsobornit czy jooseit-A jest chyba niemożliwe :(

podsumowując: zapamiętywanie nazw tych minerałów raczej mija się z celem, warto tylko zapamiętać że pod względem mineralogicznym Rudawy Janowickie są wyjątkowe w skali ogólnopolskiej jak i światowej.

_________________
SKPS - z nami w Sudety
http://www.skps.wroclaw.pl
Ivo
 
Posty: 1390
Rejestracja: 12 paź 2011, 19:49

Postautor: Ivo » 27 gru 2013, 15:22

Marcin
Wysłany: Wto Mar 11, 2008 8:31 pm

no to jeszcze po dwa słowa o każdym z powyższych minerałów:

Bizmut rodzimy o wzorze Bi jest typowym minerałem utworów hydrotermalnych. Posiada on cynowobiałą barwę i ołowianoszarą rysę. Wyróżnia się silnym metalicznym połyskiem, doskonałą łupliwością oraz zbliźniaczeniami. Charakterystyczna dla tego minerału jest także bardzo duża gęstość (9,7- 9,8 g/cm3) oraz niewielka twardość (2- 2,5 w skali Mosha). Jest on szerzej rozpowszechniony w złożach kruszców Sn,W, Co oraz U. Poza Rudawami Janowickimi znany jest m.in. z Jachymowa (Czechy), Annabergu (Niemcy) oraz ze złóż boliwijskich (Bolewski, Manecki 1993). W obrębie opisywanego obszaru bizmut rodzimy występuje w okolicach Czarnowa (Lis, Sylwestrzak 1986), na obszarze Miedzianki (Zinmoch 1978; Lis, Sylwestrzak 1986) oraz w kamieniołomie marmurów dolomitowych w Rędzinach (Domańska 2003; Gołębiewska 2003), gdzie występuje w obrębie flogopitowej soczewy. Na podstawie analiz chemicznych stwierdzono wysoką czystość bizmutu z Rędzin, który zawiera 99% czystego Bi. Pozostałe jego wystąpienia w Rudawach Janowickich notowane są jako niewielkie wpryśnięcia w kruszcach złóż polimetalicznych. Rędzińskie wystąpienie bizmutu rodzimego wyróżnia się niebagatelną wielkością (kilkanaście cm), co stanowi największe znane skupienie tego minerału w Polsce (Domańska 2003).

Joseit-A (Bi4TeS2) jest niezwykle rzadko spotykanym minerałem niskotemperaturowych utworów hydrotermalnych towarzyszącym bizmutowi rodzimemu oraz produktom jego wietrzenia. Istnieją dwie odmiany joseitu: A i B, różniące się od siebie stosunkiem Te:Se. Na obszarze Rudaw Janowickich występowanie joseitu-A stwierdzono tylko w kamieniołomie marmurów dolomitowych w Rędzinach (Domańska 2003). Występuje on w formie sześciobocznych, płytowych lub blaszkowych kryształów o silnym, miejscami diamentowym połysku. Ich wielkość dochodzi do 0,8cm. Joseit-A posiada doskonałą, blaszkową łupliwość, a pojedyncze blaszki mogą być kruche i nieelastyczne. Jego twardość wynosi 2 w skali Mohsa. Rędzińskie skupienia Joseitu-A są nie tylko największymi wystąpieniami w Polsce, ale swoją wielkością wyróżniają się w skali światowej.

Beyeryt (CaBi2[CO3]2) w jednostce Rudaw Janowickich został stwierdzony w kamieniołomie marmurów dolomitowych w Rędzinach, gdzie współwystępuje z bizmutem rodzimym, joseitem i eultynem pośród żył flogopitowych tnących amfibolity. Jest to jedyne wystąpienie tego rzadkiego w kraju. Został on zidentyfikowany w Rędzinach dopiero w 2003 roku. Wystąpienia CaBi2[CO3]2 są głównie związane z wietrzejącymi kruszcami obecnymi w pegmatytach. Rędziński beyeryt wyróżnia się śnieżnobiałą barwą, ziemistym połyskiem i puszystymi skupieniami osiągających wielkości do 1,5 cm.

Straszimiryt Cu8(AsO4)4(OH)4•5H2O został po raz pierwszy opisany w Bułgarii w 1968r. Jest minerałem bardzo rzadko spotykanym w strefie utleniania związków miedzi. W Polsce straszimiryt występuje jedynie w Rędzinach (Gołebiowska 1999 patrz Gołebiowska 2003). Minerał ten występuje w przerostach z tyrolitem, tworząc niewielkie, jednomilimetrowe, jasnozielone, sferolityczne skupienia złożone z pojedynczych igiełek (Domańska 2003).

Yukonit Ca2Fe3+3(AsO4)4(OH)•12H2O jest bardzo rzadkim minerałem należącym do grupy uwodnionych arsenianów żelazowo- wapniowych. Pierwsze jego odkrycie odnotowano w Kanadzie w 1913r. Rędziny są czwartym miejscem występowania tego minerału na świecie. Związany jest on ze strefą utleniania polimetalicznej mineralizacji kruszcowej. Tworzy on najczęściej kruche, silnie popękane agregaty ale występuje również w postaci drobnokrystalicznych skupień o fioletowo-czarnej barwie, szklistym połysku i muszlowym przełamie. Yukonit współwystępuje z famakosyderytem, arseniosyderytem, arsenopirytem, kwarcem oraz talkiem. Udokumentowany został w drobnych, półmilimetrowych szczelinach zwięzłego dolomitu mocno zaimpregnowanego związkami żelaza (Gołebiowska 2003). Powstawanie tego minerału związanie jest z efektem przeobrażania się arsenopirytu w środowisku silnie wzbogaconym w jon Ca+ (Domańska 2003).

Mixyt BiCu6(AsO4)3(OH)6 3H2O jest rzadkim arsenianem miedzi i bizmutu, występującym w strefie utleniania złóż polimetalicznych. W Polsce minerał ten został zidentyfikowany tylko w kamieniołomie marmurów dolomitowych w Rędzinach, gdzie tworzy zielone lub turkusowo-zielone igiełki. Minerał ten współwystępuje z malachitem, (klino)tyrolitem i olivienitem (Gołebiowska 2003).

Mottramit PbCu(VO4)(OH) jest rzadkim minerałem charakterystycznym dla stref utleniania. W Polsce po raz pierwszy zastał stwierdzony w 2000r. w kamieniołomie marmurów dolomitowych w Rędzinach (Gołebiowska 2000, 2001 patrz Gołebiowska 2003).

Philipsobronit PbAl3(AsO4)(AsO3OH)(OH)6 został zatwierdzony jako nowy minerał dopiero w 1982r. Minerał ten od tego czasu był notowany w kilku miejscach na świecie w tym w Rędzinach. Wystąpienie to jest jednocześnie pierwszym udokumentowanym w Polsce. Skupienia philipsobornitu zostały stwierdzone makroskopowo w drobnych kawernach i spękaniach w strefach bogatej mineralizacji arsenopirytowej. Wykazuje on zabarwienie zielone z miodowobrązowym odcieniem. Występuje w zbitych skupieniach o rozmiarach dochodzących do 4mm wielkości.

Kasyteryt (SnO2). Minerał o barwie i rysie ciemnoszarej, metalicznym połysku i muszlowym przełamie. Charakteryzuje go wysoka twardość 7 w skali Mosha. Występuje w granitach i grejzenach jak i w złożach okruchowych i hydrotermalnych wysokich temperatur gdzie tworzy największe nagromadzenia. Największe złoża światowe tego kruszcu występują w Azji (Chiny, Birma, Majezja, Indonezja, Rosja). W Polsce kasyteryt eksploatowano na Pogórzu Izerskim (Gierczyn, Krobica). Znany jest również z obszaru Rudaw Janowickich gdzie został opisany w kamieniołomie marmurów dolomitowych w Rędzinach (Domańska 2003; Gołębiowska 2003), okolic Janowic Wielkich (Gołebiowska 2003), potoków Rudaw Janowickich (Chylińska i in. 1973; Lis, Sylwestrzak 1986; Gołebiowska 2003), Ciechanowic (Gołebiowska 2003), dawnej kopalni „Szczęście Eweliny” w Czarnowie (Żaba i in. 1991) oraz ze złoża Miedzianka (Zimnoch 1978; Lis, Sylwestrzak 1986; Żaba i in. 1991; Gołębiowska 2003). W kamieniołomie w Rędzinach kasyteryt występuje zwykle w postaci ziarnistych skupień o rozmiarach dochodzących do kilku centymetrów. Rzadziej tworzy automorficzne kryształy o formie piramidy tetragonalnej i słupa tetragonalnego osiągające wielkości do ponad 1cm. Wystąpienie SnO2 w Rędzinach jest pierwszym stwierdzeniem tak dużych kryształów kasyterytu na terenie Polski (Domańska 2003). Innym specyficznym, jak na ten obszar, miejscem wystąpień tego minerału są aluwia potoków spływających z Rudaw Janowickich w okolicach Janowic Wielkich. Notowane tam były nieforemne, ostrokrawędziste ziarna o średnicy 0,1- 2,4mm, sporadyczne zakończone piramidą tetragonalną (Chylińska i in. 1973).

_________________
SKPS - z nami w Sudety
http://www.skps.wroclaw.pl
Ivo
 
Posty: 1390
Rejestracja: 12 paź 2011, 19:49

Postautor: Ivo » 27 gru 2013, 15:22

Krzynianek
Wysłany: Nie Lis 30, 2008 1:26 pm

Jeśli ktoś ma ochotę "rzucić" okiem na niektóre rudawskie minerały, proponuje stronę Romana Rybskiego:
http://romanryb.webpark.pl/rudawy.html
Pozdrawiam -
Krzysiek

_________________
orchis/dactylorhiza
Ivo
 
Posty: 1390
Rejestracja: 12 paź 2011, 19:49

Postautor: Ivo » 27 gru 2013, 15:23

Krzynianek
Wysłany: Pon Gru 01, 2008 4:28 pm
Temat postu: kwrac dymny z okolic Jeleniej Góry


Prezentowałem już to zdjęcie na forum geologicznym jednak myślę, że warto pokazać je także tutaj.

Okaz znajduje się w Muzeum Mineralogicznym przy Uniwersytecie w Hamburgu, pochodzi z nieczynnego łomu granitu w Łomnicy- Lomnitz i odbiega zdecydowanie pokrojem od tego, do czego mogliśmy się już przyzwyczaić ze wspólczesnych znalezisk, zarówno karkonoskich, strzegomskch jak i strzelińskich.
Pozdrawiam serdecznie -
Krzysiek

_________________
orchis/dactylorhiza
Ivo
 
Posty: 1390
Rejestracja: 12 paź 2011, 19:49

Re: Ciekawostki geologiczne z Sudetów

Postautor: Mrozen » 06 sty 2017, 21:05

W Polsce pomniki / rzeźby ze skamieniałych / skrzemieniałych drzew znane są z Roztocza.

"Są miejsca na ziemi, gdzie skamieniałe drewno występuje w stosunkowo dużych ilościach. Często na takich terenach, można spotkać elementy architektury bądź nawet całe obiekty, które są zbudowane, a częściej wyścielone fragmentami skamieniałego drewna.

Chyba najbardziej znane są budowle powstałe w Stanach Zjednoczonych, chodź to jest głównie spowodowane łatwym dostępem do Internetu i zaprezentowaniem podobnych rzeczy poprzez publikację zdjęć w sieci. Popularne są niewielkie budynki, komórki, sklepy czy nawet stacja benzynowa znajdująca się na terenie rozsławionego już miejsca, jakim jest Petrified Forest.

W Polsce jest to bardzo rzadkim zjawiskiem, ale także i u nas można się spotkać z podobnymi rzeczami. Lubelszczyzna, która jest chyba najbardziej znana z występowania skamieniałego drewna na terenie kraju, kryje w sobie kilka podobnych obiektów. Są to głównie budowle sakralne. Znany jest chociażby piękny grób z pomnikiem czy nawet niewielka kapliczka, które praktycznie zostały całe zbudowane z tego właśnie materiału. I chodź część ludzi może powiedzieć, że jest to czysta profanacja i wręcz niedozwolona praktyka na skamieniałościach, to jednak lepiej jest gdy podobne rzeczy jakoś nam służą i w końcu jednak cieszą nasze oczy. Profanacją będzie, jeśli znajdzie się ktoś bardzo nierozsądny, kto zdecyduje się na zdemolowanie czy zniszczenie tych obiektów."
http://silesianpetrifiedwood.dbv.pl/pri ... item_id=76

"Mityczny niedokończony posąg autorstwa Grzegorza Kuźniewicza, który widzieli tylko nieliczni (...)
Z relacji Pana Mieczysława Zaborniaka (był kamieniarzem), który po wysiedleniach Ukraińców, jak większość miejscowych, chodził po opustoszałych wioskach Ukraińskich, na Chmielach, gdzie mieszkał Kuźniewicz, znalazł niezwykłą niedokończoną rzeźbę. Była to postać, która miała tylko nogi, góry nie zdążył już wykonać, nie była by niezwykła, gdyby nie kamień w którym kuł. Było to skamieniałe drewno z Siedlisk. Potężna postać, wysokości człowieka, leżąca na byłej posesji Kuźniewicza, z biegiem czasu gdzieś zginęła."
http://kamienny.horyniec.info/mityczny- ... nieliczni/

Jest takie miasteczko po południowej stronie Sudetów, w którym na dwa pomniki zużyto chyba więcej skamieniałego drewna, niż w całej Polsce.
Jeden jest pomnikiem ofiar pierwszej wojny światowej (znajduje się poza miasteczkiem), drugi to pomnik ofiar wojny siedmioletniej (ofiar przede wszystkim zarazy - wojskowych i cywilnych).

"Městys Pecka leží v členité krajině Podkrkonoší v severovýchodní části okresu Jičín nad potokem Javorka."
https://cs.wikipedia.org/wiki/Pecka_(ok ... %8D%C3%ADn)

Na zdjęciach pomnik ofiar wojny siedmioletniej z araukarytu, ozdobiony pociskiem raczej nie z epoki (pomniki powstały pomiędzy I i II wojnami światowymi).
Nie masz wymaganych uprawnień, aby zobaczyć pliki załączone do tego posta.
Awatar użytkownika
Mrozen
Moderator
 
Posty: 1992
Rejestracja: 22 gru 2013, 10:18

Re: Ciekawostki geologiczne z Sudetów

Postautor: Terraflora » 09 lis 2020, 20:56

Pomnik przyrody, obejmujący masywną ścianę skalną przeciętą na pół przez linię kolejową. Skała opada w kierunku rzeki Bystrzycy. Całość budują skały migmatytu stanowiącego gnejs warstewkowaty o teksturze stromatytowej, gdzie jednocześnie przebiega uskok rozdzielający gnejsy od granulitów i serpentynitów. Mało znane miejsce, które próżno jest go szukać na mapach choć zostało objęte ochroną.

Więcej w artykule: https://przyrodniczo.pl/pomniki-przyrod ... cy-gornej/


Obrazek
PRZYRODNICZO.PL - Przyroda Dolnego Śląska
Awatar użytkownika
Terraflora
 
Posty: 77
Rejestracja: 26 lut 2014, 10:50
Lokalizacja: Wrocław

Re: Ciekawostki geologiczne z Sudetów

Postautor: Mrozen » 09 gru 2021, 10:55

"Speleologové objevili v Kočičích skalách na Ostaši dvě desítky jeskyní"
https://www.idnes.cz/hradec-kralove/zpr ... zpravy_tuu
Awatar użytkownika
Mrozen
Moderator
 
Posty: 1992
Rejestracja: 22 gru 2013, 10:18


Wróć do Przyroda sudecka

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 6 gości

cron