MarcinWysłany: Wto Mar 11, 2008 8:31 pm no to jeszcze po dwa słowa o każdym z powyższych minerałów:
Bizmut rodzimy o wzorze Bi jest typowym minerałem utworów hydrotermalnych. Posiada on cynowobiałą barwę i ołowianoszarą rysę. Wyróżnia się silnym metalicznym połyskiem, doskonałą łupliwością oraz zbliźniaczeniami. Charakterystyczna dla tego minerału jest także bardzo duża gęstość (9,7- 9,8 g/cm3) oraz niewielka twardość (2- 2,5 w skali Mosha). Jest on szerzej rozpowszechniony w złożach kruszców Sn,W, Co oraz U. Poza Rudawami Janowickimi znany jest m.in. z Jachymowa (Czechy), Annabergu (Niemcy) oraz ze złóż boliwijskich (Bolewski, Manecki 1993). W obrębie opisywanego obszaru bizmut rodzimy występuje w okolicach Czarnowa (Lis, Sylwestrzak 1986), na obszarze Miedzianki (Zinmoch 1978; Lis, Sylwestrzak 1986) oraz w kamieniołomie marmurów dolomitowych w Rędzinach (Domańska 2003; Gołębiewska 2003), gdzie występuje w obrębie flogopitowej soczewy. Na podstawie analiz chemicznych stwierdzono wysoką czystość bizmutu z Rędzin, który zawiera 99% czystego Bi. Pozostałe jego wystąpienia w Rudawach Janowickich notowane są jako niewielkie wpryśnięcia w kruszcach złóż polimetalicznych. Rędzińskie wystąpienie bizmutu rodzimego wyróżnia się niebagatelną wielkością (kilkanaście cm), co stanowi największe znane skupienie tego minerału w Polsce (Domańska 2003).
Joseit-A (Bi4TeS2) jest niezwykle rzadko spotykanym minerałem niskotemperaturowych utworów hydrotermalnych towarzyszącym bizmutowi rodzimemu oraz produktom jego wietrzenia. Istnieją dwie odmiany joseitu: A i B, różniące się od siebie stosunkiem Te:Se. Na obszarze Rudaw Janowickich występowanie joseitu-A stwierdzono tylko w kamieniołomie marmurów dolomitowych w Rędzinach (Domańska 2003). Występuje on w formie sześciobocznych, płytowych lub blaszkowych kryształów o silnym, miejscami diamentowym połysku. Ich wielkość dochodzi do 0,8cm. Joseit-A posiada doskonałą, blaszkową łupliwość, a pojedyncze blaszki mogą być kruche i nieelastyczne. Jego twardość wynosi 2 w skali Mohsa. Rędzińskie skupienia Joseitu-A są nie tylko największymi wystąpieniami w Polsce, ale swoją wielkością wyróżniają się w skali światowej.
Beyeryt (CaBi2[CO3]2) w jednostce Rudaw Janowickich został stwierdzony w kamieniołomie marmurów dolomitowych w Rędzinach, gdzie współwystępuje z bizmutem rodzimym, joseitem i eultynem pośród żył flogopitowych tnących amfibolity. Jest to jedyne wystąpienie tego rzadkiego w kraju. Został on zidentyfikowany w Rędzinach dopiero w 2003 roku. Wystąpienia CaBi2[CO3]2 są głównie związane z wietrzejącymi kruszcami obecnymi w pegmatytach. Rędziński beyeryt wyróżnia się śnieżnobiałą barwą, ziemistym połyskiem i puszystymi skupieniami osiągających wielkości do 1,5 cm.
Straszimiryt Cu8(AsO4)4(OH)4•5H2O został po raz pierwszy opisany w Bułgarii w 1968r. Jest minerałem bardzo rzadko spotykanym w strefie utleniania związków miedzi. W Polsce straszimiryt występuje jedynie w Rędzinach (Gołebiowska 1999 patrz Gołebiowska 2003). Minerał ten występuje w przerostach z tyrolitem, tworząc niewielkie, jednomilimetrowe, jasnozielone, sferolityczne skupienia złożone z pojedynczych igiełek (Domańska 2003).
Yukonit Ca2Fe3+3(AsO4)4(OH)•12H2O jest bardzo rzadkim minerałem należącym do grupy uwodnionych arsenianów żelazowo- wapniowych. Pierwsze jego odkrycie odnotowano w Kanadzie w 1913r. Rędziny są czwartym miejscem występowania tego minerału na świecie. Związany jest on ze strefą utleniania polimetalicznej mineralizacji kruszcowej. Tworzy on najczęściej kruche, silnie popękane agregaty ale występuje również w postaci drobnokrystalicznych skupień o fioletowo-czarnej barwie, szklistym połysku i muszlowym przełamie. Yukonit współwystępuje z famakosyderytem, arseniosyderytem, arsenopirytem, kwarcem oraz talkiem. Udokumentowany został w drobnych, półmilimetrowych szczelinach zwięzłego dolomitu mocno zaimpregnowanego związkami żelaza (Gołebiowska 2003). Powstawanie tego minerału związanie jest z efektem przeobrażania się arsenopirytu w środowisku silnie wzbogaconym w jon Ca+ (Domańska 2003).
Mixyt BiCu6(AsO4)3(OH)6 3H2O jest rzadkim arsenianem miedzi i bizmutu, występującym w strefie utleniania złóż polimetalicznych. W Polsce minerał ten został zidentyfikowany tylko w kamieniołomie marmurów dolomitowych w Rędzinach, gdzie tworzy zielone lub turkusowo-zielone igiełki. Minerał ten współwystępuje z malachitem, (klino)tyrolitem i olivienitem (Gołebiowska 2003).
Mottramit PbCu(VO4)(OH) jest rzadkim minerałem charakterystycznym dla stref utleniania. W Polsce po raz pierwszy zastał stwierdzony w 2000r. w kamieniołomie marmurów dolomitowych w Rędzinach (Gołebiowska 2000, 2001 patrz Gołebiowska 2003).
Philipsobronit PbAl3(AsO4)(AsO3OH)(OH)6 został zatwierdzony jako nowy minerał dopiero w 1982r. Minerał ten od tego czasu był notowany w kilku miejscach na świecie w tym w Rędzinach. Wystąpienie to jest jednocześnie pierwszym udokumentowanym w Polsce. Skupienia philipsobornitu zostały stwierdzone makroskopowo w drobnych kawernach i spękaniach w strefach bogatej mineralizacji arsenopirytowej. Wykazuje on zabarwienie zielone z miodowobrązowym odcieniem. Występuje w zbitych skupieniach o rozmiarach dochodzących do 4mm wielkości.
Kasyteryt (SnO2). Minerał o barwie i rysie ciemnoszarej, metalicznym połysku i muszlowym przełamie. Charakteryzuje go wysoka twardość 7 w skali Mosha. Występuje w granitach i grejzenach jak i w złożach okruchowych i hydrotermalnych wysokich temperatur gdzie tworzy największe nagromadzenia. Największe złoża światowe tego kruszcu występują w Azji (Chiny, Birma, Majezja, Indonezja, Rosja). W Polsce kasyteryt eksploatowano na Pogórzu Izerskim (Gierczyn, Krobica). Znany jest również z obszaru Rudaw Janowickich gdzie został opisany w kamieniołomie marmurów dolomitowych w Rędzinach (Domańska 2003; Gołębiowska 2003), okolic Janowic Wielkich (Gołebiowska 2003), potoków Rudaw Janowickich (Chylińska i in. 1973; Lis, Sylwestrzak 1986; Gołebiowska 2003), Ciechanowic (Gołebiowska 2003), dawnej kopalni „Szczęście Eweliny” w Czarnowie (Żaba i in. 1991) oraz ze złoża Miedzianka (Zimnoch 1978; Lis, Sylwestrzak 1986; Żaba i in. 1991; Gołębiowska 2003). W kamieniołomie w Rędzinach kasyteryt występuje zwykle w postaci ziarnistych skupień o rozmiarach dochodzących do kilku centymetrów. Rzadziej tworzy automorficzne kryształy o formie piramidy tetragonalnej i słupa tetragonalnego osiągające wielkości do ponad 1cm. Wystąpienie SnO2 w Rędzinach jest pierwszym stwierdzeniem tak dużych kryształów kasyterytu na terenie Polski (Domańska 2003). Innym specyficznym, jak na ten obszar, miejscem wystąpień tego minerału są aluwia potoków spływających z Rudaw Janowickich w okolicach Janowic Wielkich. Notowane tam były nieforemne, ostrokrawędziste ziarna o średnicy 0,1- 2,4mm, sporadyczne zakończone piramidą tetragonalną (Chylińska i in. 1973).
_________________
SKPS - z nami w Sudety
http://www.skps.wroclaw.pl