Pamiątki wojny prusko-austriackiej 1866 r.

Pamiątki wojny prusko-austriackiej 1866 r.

Postautor: Ivo » 13 sty 2014, 12:03

Dziamdziak
Wysłany: Nie Lut 10, 2008 12:10 am
Temat postu: Pamiątki wojny prusko-austriackiej 1866 r.


Dotąd się bawiliśmy – zagadki, ciekawostki itp., a teraz sprawa jest nadzwyczaj poważna!!! ( :) ). Chodzi o zrobienie zbiorowym wysiłkiem czegoś, czego w Polsce jeszcze nie zrobiono, czyli zinwentaryzowanie pamiątek wojny prusko-austriackiej 1866 r. po śląskiej stronie Sudetów.

Ta krótka, ale bardzo krwawa wojna rozegrała się w lecie 1866 r. Armie pruskie przekroczyły granicę prusko-austriacką w kilku miejscach (głównie wzdłuż Łaby od strony Saksonii, w okolicach Lubawki – Trutnova i Kudowy – Náchodu (ale mniejsze oddziały działały w wielu innych rejonach, także we wschodniej części Sudetów, gdzie też dochodziło do starć). Po serii zwycięskich bitew armie te połączyły się w rejonie Hradca Králové, gdzie rozegrała się decydująca bitwa (pod Sadową, 3 VII), po czym pomaszerowały na Pragę i okupowały ją. Wkrótce Austria kapitulowała.

Na Śląsku nie toczyły się żadne bitwy (poza starciem w Cieszynie, o ile dobrze pamiętam), ale to nie znaczy, że po naszej stronie Sudetów nic się nie działo: maszerowały i kwaterowały wojska, a później, po bitwach stoczonych w pobliżu granicy, zwożono tu rannych z obu armii (nawiasem mówiąc, Prusy były pierwszym krajem, który podpisał konwencję genewską i podczas tej wojny miały zorganizowaną służbę sanitarną, zajmującą się w miarę możliwości wszystkimi rannymi). Ci ranni byli umieszczani w naprędce zorganizowanych w śląskich miastach szpitalach polowych, wielu z nich tu zmarło i wielu tu pochowano.

Po wojnie tej pozostało bardzo wiele – dosłownie tysiące – grobów, pomników, tablic i innych pamiątek. Oczywiście – głównie w Czechach, gdzie rozegrały się wszystkie bitwy. Tam istnieją specjalne kluby zajmujące się tymi zabytkami, ewidencjonujące je, opisujące i poddające konserwacji. Wydawane jest specjalne, poświęcone im pismo (Bellum 1866). Zewidencjonowano ok. 1800 takich zabytków.
Po polskiej stronie także są pomniki związane z tą wojną, ale żadnej pełnej ewidencji nie ma. Pojawiają się tylko wzmianki o pojedynczych obiektach (podobnie wyrywkową wiedzę o tych naszych zabytkach mają Czesi).
Te śląskie pomniki to nie tylko groby rannych z lazaretów po stronie śląskiej, ale także pomniki żołnierzy pochodzących z poszczególnych miejscowości, którzy zginęli w 1866 r.

Spróbujmy je zinwentaryzować! Ideałem byłyby pełne informacje (lokalizacja, zdjęcia, treść inskrypcji, informacje historyczne o budowie pomnika i o upamiętnionych osobach, aktualny stan), ale także drobiazgi będą cenne. Przede wszystkim – dokładna lokalizacja, zdjęcia.

Tak dla ukierunkowania: pamiętam o następujących obiektach (ale to nie znaczy, że chcę sobie „zarezerwować” ich opis, ani że są to wszystkie znane pomniki):

Kamienna Góra – uszkodzony pomnik w parku (k. Kościoła Łaski),
Lubawka – żeliwna tablica na murze cmentarza,
Niemojów – tablica pamiątkowa w kościele,
Nowa Ruda – pomnik na cmentarzu,
Świebodzice – pomnik na cmentarzu,
Świdnica – mocno zniszczony pomnik w parku.

Zapraszam do zamieszczania tu informacji o tych i następnych pamiątkach.

_________________
SKPS - z nami w Sudety
http://www.skps.wroclaw.pl/
http://www.rebusy-sudety.cba.pl/
Ivo
 
Posty: 1390
Rejestracja: 12 paź 2011, 19:49

Pamiątki wojny prusko-austriackiej 1866 r.

Postautor: Ivo » 13 sty 2014, 12:04

Mrozen
Wysłany: Nie Lut 10, 2008 7:00 am

Fragmenty mocno zniszczonego (a niegdyś okazałego) pomnika w Sichowie niedaleko Jawora.
Ivo
 
Posty: 1390
Rejestracja: 12 paź 2011, 19:49

Pamiątki wojny prusko-austriackiej 1866 r.

Postautor: Ivo » 13 sty 2014, 12:04

wirek
Wysłany: Pon Lut 11, 2008 10:16 pm

Wspólna, prusko - austriacka mogiła na cmentarzu przy ul. 1. Maja w Ząbkowicach

Obrazek Obrazek

Stan z 25.03.2007. Dziś zapewne bez zmian.
Ivo
 
Posty: 1390
Rejestracja: 12 paź 2011, 19:49

Pamiątki wojny prusko-austriackiej 1866 r.

Postautor: Ivo » 13 sty 2014, 12:05

Tadek
Wysłany: Sob Lut 16, 2008 10:32 pm

Przed popadającym w ruinę kościołem protestanckim w Ocicach stoi postument pomnika poświęconego poległym w wojnie mieszkańcom Ocic, Nowej i Kraszowic wykonany w pracowni niejakiego Thusta we Wrocławiu. Czołowa inskrypcja brzmi "Es starben den Heldentod für König und Vaterland"

Obrazek

Obok kościoła parafialnego w Nowogrodźcu stoi wykorzystany jako postument przeddstawienia Marii kawałek pomnika poświęcony wojnie austriacko-pruskiej, jak i francusko-pruskiej. Wszystkie inskrypcje poświęcone są tylko tej drugiej.
Ivo
 
Posty: 1390
Rejestracja: 12 paź 2011, 19:49

Pamiątki wojny prusko-austriackiej 1866 r.

Postautor: Ivo » 13 sty 2014, 12:07

Dziamdziak
Wysłany: Wto Lut 19, 2008 10:12 pm

Kowary
(informacje pochodzą z artykułu: Krzysztof Sawicki, Wojskowy nagrobek, ślad wojny prusko-austriackiej z 1866 r. w Kowarach, Skarbiec Ducha Gór, nr 2/2007 (42), s. 4.)

Pomnik na cmentarzu przykościelnym upamiętnia 4 żołnierzy rannych w bitwie pod Sadową, którzy byli leczeni w lazaretach w Kowarach i tu zmarli.
Byli to dwaj żołnierze pruscy i dwaj austriaccy; po jednym z każdej strony to prawdopodobnie Polacy.

W Kowarach zorganizowano dwa lazarety: Austriacy leżeli w budynku klasztoru Franciszkanów (koło kościoła), Prusacy w budynku należącym do kupca Gebauera (ul. Jeleniogórska). Zmarłych chowano na dwóch cmentarzach – ewangelickim (5 osób we wspólnej mogile; cmentarz ten nie istnieje) i katolickim.

Nagrobek z cmentarza katolickiego to obelisk z niemieckim napisem, zwieńczony żeliwnym krzyżem. Inskrypcja w tłumaczeniu brzmi (fragm., według K. Swickiego):
Tu spoczywają pojednani w pokoju królewsko-pruscy żołnierze: starszy szeregowy Jerzy Karth z 8. batalionu strzelców i Jan Wilkowski z 4. Pomorskiego Pułku Piechoty oraz CK austriaccy żołnierza, sierżant Mikołaj Merwosz z 46. Cesarsko-Królewskiego Pułku Piechoty Liniowej i nieznany z nazwiska Polak. Ranni w krwawej bitwie pod Sadową, tu pielęgnowani i traktowani z miłością, która nie uznaje różnic.

W latach 60. XX w. nagrobek stał na miejscu pochówku. Później uszkodzono go podczas likwidacji cmentarza, m.in. usunięto żeliwny krzyż. W 2006 r. (a więc w 140. rocznicę bitwy) został odrestaurowany z inicjatywy lokalnych działaczy, ze środków pochodzących m.in. ze zbiórki wśród mieszkańców Kowar. Ustawiono go przy murze cmentarnym, na prawo od głównego wejścia do kościoła.

Obrazek Obrazek

Na zdjęciach: fragment cokołu z napisem (2002) i pomnik po odnowieniu (3 VII 2006).

W bibliografii artykułu autor powołał się m.in. na:
Grzegorz i Natalia Podruczny, Wojskowy nagrobek przy kościele parafialnym, Kowarski ślad wojny prusko-austriackiej z 1866 r., Kurier Kowarski, nr 3/2002

_________________
SKPS - z nami w Sudety
http://www.skps.wroclaw.pl/
http://www.rebusy-sudety.cba.pl/
Ivo
 
Posty: 1390
Rejestracja: 12 paź 2011, 19:49

Pamiątki wojny prusko-austriackiej 1866 r.

Postautor: Ivo » 13 sty 2014, 12:08

Mrozen
Wysłany: Sro Lut 20, 2008 12:24 pm

Pomnik w Sichowie

Przed laty wyglądał tak:

Obrazek

Zdjęcie oczywiście z niezawodnego http://wroclaw.hydral.com.pl/

Obecnie fragmenty zniszczonego pomnika znaleźć można na dwóch prywatnych posesjach w różnych częściach wsi. Z tego co udało mi się dowiedzieć od mieszkańców, został zniszczony podczas przebudowy drogi a fragmenty uchronione przed wywiezieniem na gruzowisko za tradycyjną "flaszkę". Na Hydralu zdjęcie podpisane jest błędnie jako pomnik ofiar I wojny światowej (być może także im był poświęcony) - na cokole można znaleźć daty 1864, 1866 i 1870 - 71, nazwiska i miejsca potyczek z tych wojen prowadzonych przez Prusy (z 1866 roku - czeskie miejscowości Nachod i Skalice ).

Obrazek Obrazek Obrazek
Ivo
 
Posty: 1390
Rejestracja: 12 paź 2011, 19:49

Pamiątki wojny prusko-austriackiej 1866 r.

Postautor: Ivo » 13 sty 2014, 12:08

Dziamdziak
Wysłany: Sro Lut 20, 2008 11:56 pm

Świebodzice
Pomnik w formie obelisku znajduje się na cmentarzu komunalnym, na lewo od położonego w centrum cmentarza grobowca Kramstów. Jest dobrze zachowany, zadbany, otacza go metalowy płotek, ale tablice na prostopadłościennym cokole są słabo czytelne. Można odczytać, że pomnik stoi na wspólnej mogile sześciu (?) żołnierzy pruskich i dziesięciu żołnierzy austriackich (ich nazwiska wypisano - osobno - na obu bocznych ścianach cokołu.

Obrazek Obrazek

_________________
SKPS - z nami w Sudety
http://www.skps.wroclaw.pl/
http://www.rebusy-sudety.cba.pl/
Ivo
 
Posty: 1390
Rejestracja: 12 paź 2011, 19:49

Pamiątki wojny prusko-austriackiej 1866 r.

Postautor: Ivo » 13 sty 2014, 12:09

Dziamdziak
Wysłany: Czw Lut 21, 2008 8:38 am

Bystrzyca Kłodzka
W świeżo wydanej monografii Bystrzycy Kłodzkiej (Małgorzata Ruchniewicz, Stanisław Rosik, Przemysław Wiszewski, Bystrzyca Kłodzka. Zarys rozwoju miasta na przestrzeni wieków, Wrocław – Bystrzyca Kłodzka 2007),.znajdują się ciekawe informacje o wydarzeniach w tym mieście w 1866 r. oraz o związanych z nimi pomnikach (s. 150-151).
W czerwcu 1866 r. przez miasto maszerowały i kwaterowały tu wojska pruskie. Łącznie podczas wojny biwakowało w mieście ponad 40 tys. żołnierzy, dla których przygotowywano miejsca noclegowe, wyżywienie oraz paszę dla koni. Z kasy państwowej wypłacono później za to 3 tys. talarów. W mieście wybuchła krótkotrwała panika, po pogłoskach o pojawieniu się w pobliżu żołnierzy austriackich – niektórzy mieszkańcy zakopywali kosztowności i szykowali się do ucieczki. Maszerujące wojska przyniosły epidemię cholery. W okresie od lipca do października 1866 r. zachorowało w Bystrzycy ponad 200 osób, z których 86 zmarło.
Po zwycięstwie pod Sadową w szpitalu „Maria-Hilf” działał lazaret. Zmarłych w nim żołnierzy pochowano na miejscowym cmentarzu i wystawiono im żelazny pomnik (nie wiem, czy istnieje on obecnie - warto sprawdzić!).
Drugi monument wzniesiono w 1905 r. przed szkołą ludową. Upamiętniał poległych w trzech wojnach Prus (z Danią w 1864, z Austrią w 1866 i z francją w 1870-71 r.) oraz dwóch pierwszych cesarzy zjednoczonych Niemiec, Wilhelma I i Fryderyka III. Ten nie istniejący dziś pomnik miał postać obelisku na rozbudowanym, dwupiętrowym cokole. Dolną kondygnację zajmowała inskrypcja, górną – krzyż żelazny. Obok stały postacie robotnika i żołnierza. Na frontowej ścianie obelisku znajdował się medalion z podobiznami cesarzy i korona ponad nim, a wieńczyła pomnik figura orła.

Obrazek
_________________
SKPS - z nami w Sudety
http://www.skps.wroclaw.pl/
http://www.rebusy-sudety.cba.pl/
Ivo
 
Posty: 1390
Rejestracja: 12 paź 2011, 19:49

Pamiątki wojny prusko-austriackiej 1866 r.

Postautor: Ivo » 13 sty 2014, 12:10

Mrozen
Wysłany: Czw Lut 21, 2008 11:19 pm

Wojnowice
Pod samym Wrocławiem, w Wojnowicach (gmina Czernica) również znajduje się pamiątka wojny 1866 roku:
"W tym samym czasie, na przykościelnym cmentarzu ustawiono w 1866 roku kamień upamiętniający mieszkańców Wojnowic poległych w wojnie austriacko-pruskiej."
Z portalu:
http://www.czernica.iap.pl/index.html?i ... on=f&msg=1
A zdjęcia oczywiście na:
http://wroclaw.hydral.com.pl/82566,z,18 ... to.html#st

Dodane po 38 minutach:


No i jeszcze Wałbrzych - pomnik jest dokładnie opisany na:
http://wroclaw.hydral.com.pl/692,artykul.html
Ivo
 
Posty: 1390
Rejestracja: 12 paź 2011, 19:49

Pamiątki wojny prusko-austriackiej 1866 r.

Postautor: Ivo » 13 sty 2014, 12:10

Dziamdziak
Wysłany: Wto Kwi 15, 2008 9:07 pm

Chełmsko Śląskie

W książce Jerzego Sarneckiego "Herbowa wieś Chełmsko Śląskie" (2007) znajduje się takie współczesne zdjęcie (wykonane przez Autora książki):

Obrazek

z następującym podpisem:
"Obelisk na cmentarzu poświęcony ofiarom wojny austriacko-pruskiej 1866 roku"

_________________
SKPS - z nami w Sudety
http://www.skps.wroclaw.pl/
http://www.rebusy-sudety.cba.pl/
Ivo
 
Posty: 1390
Rejestracja: 12 paź 2011, 19:49

Następna

Wróć do Sudety ogólnie i przekrojowo

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 7 gości